Ντούσαν Μακαβέγιεφ (1932-2019)

Σέρβος σκηνοθέτης και σεναριογράφος, διάσημος για τις πρωτοποριακές ταινίες του γιουγκοσλαβικού κινηματογράφου στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970 - πολλά από τα οποία ανήκουν στο Μαύρο Κύμα . Η πιο επιτυχημένη διεθνώς ταινία του Μακαβέγεφ ήταν η πολιτική σάτιρα του 1971 WR: Mysteries of the Organism , την οποία σκηνοθέτησε και έγραψε.

Οι τρεις πρώτες ταινίες μεγάλου μήκους του Μακαβέγεφ, Man Is Not a Bird (1965, με πρωταγωνίστρια την ηθοποιό και εικονίδιο της περιόδου του «μαύρου κύματος» στην ταινία, Milena Dravić ), Love Affair ή The Case of the Missing Switchboard Operator (1967, με πρωταγωνίστρια την ηθοποιό και εικονίδιο της περιόδου "μαύρο κύμα" στην ταινία, Eva Ras ) και Innocence Unprotected (1968), όλα του χάρισαν διεθνή αναγνώριση. Ο τελευταίος αναφέρθηκε στο έκτακτο βραβείο της κριτικής επιτροπής Silver Bear στο 18ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου . Το 1970 ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής στο 20ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου . Το 1991 ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας .
Η ταινία του 1971 WR: Mysteries of the Organism (πρωταγωνιστούν οι Milena Dravić , Jagoda Kaloper και Ivica Vidović ) απαγορεύτηκε στη Γιουγκοσλαβία λόγω σεξουαλικού και πολιτικού περιεχομένου. Το πολιτικό σκάνδαλο γύρω από την ταινία του Μακαβέγεφ ήταν σύμπτωμα ενός ολοένα και πιο καταπιεστικού πολιτικού κλίματος στη Γιουγκοσλαβία που έληξε ουσιαστικά την εγχώρια καριέρα του σκηνοθέτη και είχε ως αποτέλεσμα να φύγει από τη Γιουγκοσλαβία για να ζήσει και να εργαστεί στο εξωτερικό στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Η επόμενη ταινία του Μακαβέγεφ, Sweet Movie (1974), ήταν το πρώτο έργο μεγάλου μήκους που ο σκηνοθέτης παρήγαγε εξ ολοκλήρου εκτός της Γιουγκοσλαβίας (η ταινία γυρίστηκε στον Καναδά ). Sweet Movie «Η ρητή απεικόνιση του σεξ μαζί με την τολμηρή αντιμετώπιση των πιο ταμπού διαστάσεων της σεξουαλικότητας μείωσαν το μέγεθος του κοινού της ταινίας (δηλαδή περιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό στο πλαίσιο του art house ) και επίσης οδήγησε σε λογοκρισία της ταινίας σε πολλές χώρες.
Μετά από επτά χρόνια παύσης στην παραγωγή ταινιών μεγάλου μήκους, ο Μακαβέγεφ κυκλοφόρησε τη συγκριτικά πιο συμβατική μαύρη κωμωδία με τίτλο Μαυροβούνιο (1981). Η επόμενη ταινία μεγάλου μήκους του σκηνοθέτη, The Coca-Cola Kid (1985), η οποία βασίστηκε σε διηγήματα του Frank Moorhouse και παρουσίασε τις ερμηνείες των Eric Roberts και Greta Scacchi , είναι αναμφισβήτητα η πιο προσβάσιμη εικόνα του.
Ο Μακαβέγεφ εμφανίζεται ως ένας από τους αφηγητές στη σερβική ταινία ντοκιμαντέρ του 2007 Zabranjeni bez zabrane ( Απαγορεύεται χωρίς απαγόρευση ), η οποία δίνει βαθιά εικόνα για την ιστορία και τη φύση της λογοκρισίας της γιουγκοσλαβικής ταινίας μέσω της διερεύνησης των ξεχωριστών πολιτικο-πολιτιστικών μηχανισμών της χώρας για ανεπίσημα απαγόρευση πολιτικά αμφιλεγόμενων ταινιών. Η ταινία περιέχει πρωτότυπες συνεντεύξεις με βασικούς κινηματογραφιστές της κομμουνιστικής εποχής.
Δημοσίευσε δύο βιβλία επιλεγμένων άρθρων: Poljubac za drugaricu parolu (1960) και 24 sličice u sekundi (1965).

Το 1993 ο Μακαβέγεφ έγραψε και εμφανίστηκε σε μισή ώρα τηλεοπτικής διάλεξης Opinions στη Βρετανία, που παρήχθη από το Open Media για το Κανάλι 4 και δημοσιεύτηκε στη συνέχεια στους Times . Ο Μακαβέγεφ μιλά για τον εαυτό του ως πολίτη του κόσμου αλλά "για τα υπολείμματα της Γιουγκοσλαβίας επίσης". Αναφέρει Ζακ Tourneur «s Χόλιγουντ τρόμου κλασικό Cat άνθρωποι ως μία από τις σπάνιες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου που αναφέρουν οι Σέρβοι,«ένα λαό από μια σκοτεινή περιοχή που ήταν στοιχειωμένο από το κακό? Όταν χτύπησε μετατρέπονται σε άγρια γάτες, όπως πάνθηρες , και σκότωσε εκείνους που θεωρούσαν ότι ήταν η πηγή του τραυματισμού της απόρριψης ». Σχολιάζει τη διαίρεση της Βοσνίας σε εθνικές γραμμές:
"Οι δημιουργοί των εθνικιστικών μύθων, τόσο οι Σέρβοι όσο και οι Κροάτες, προέρχονταν από την ίδια ορεινή περιοχή που πιθανότατα ήταν η πηγή αυτής της ιστορίας του Χόλιγουντ. Πριν από την ένοπλη σύγκρουση, αυτοί οι άνθρωποι πυροδοτούσαν τον εθνικιστικό πυρετό και την υπενθύμιση μέχρι που η σύγκρουση έγινε αναπόφευκτη και τα δύο έθνη παγιδεύτηκαν σε μια αιματηρή αγκαλιά ... Πόσο καιρό θα χρειαστεί για μια εθνοτικά «καθαρή» κατάσταση για κάθε άτομο που μένει από θαύμα ζωντανό; Ένα κράτος για κάθε οικογένεια, ένα κράτος για τον πατέρα σε περίπτωση που είναι Κροάτης, ένα κράτος για μητέρα σε περίπτωση που είναι μουσουλμάνα, κράτος για την κόρη σε περίπτωση που είναι Γιουγκοσλάβη, κράτος για τον γιο σε περίπτωση που είναι Σέρβος, συγκεκριμένη σημαία για τον σκύλο, νόμισμα για τη γάτα ».

Πηγή: Ντούσαν Μακαβέγιεφ - Βικιπαίδεια (wikipedia.org) 

Φιλμογραφία

Σκηνοθεσία

Συγγραφέας-Σεναριογράφος

Ηθοποιός

Πηγή: Dusan Makavejev - IMDb 

Sweet Movie

του Dusan Makavejevsweet

«Ένα φιλμ από ζάχαρη, μια κωμωδία ερωτική ελαφρώς αρωματισμένη με αντιψυχιατρική, ένα δονούμενο κινηματογραφικό δοκίμιο πάνω στην ανθρώπινη ευαισθησία, που θα πρέπει να χρησιμοποιήσει σαν διαφημιστικό σλόγκαν την φράση ‘’δοκιμάστε με, είμαι γλύκα’’». Έτσι όρισε ο ίδιος ο Ντούσαν Μακαβέγιεφ το πολιτικό-σεξουαλικό μανιφέστο του. Το Sweet Movie είναι μια ταινία-περιπλάνηση σ’ ένα γεωγραφικό και πολιτικό no man’ s land, χωρισμένη (πολύ) χαλαρά σε δύο μέρη, δομημένη εντελώς ελεύθερα και χωρίς συγκεκριμένο σεναριακό πλαίσιο, η οποία περιστρέφεται γύρω από την Οδύσσεια δύο γυναικών: από τη μια μεριά, η καναδέζα Μις Κόσμος 1984, σύζυγος του Μίστερ Κεφάλαιο, τα γεννητικά όργανα της οποίας ακτινοβολούν (!) και από την άλλη η Άννα Πλανέτα (η Άννα του πλανήτη), η οποία, αναζητώντας την χαμένη χώρα της Ουτοπίας, περιπλανιέται χωρίς τελικό προορισμό, με την «Κιβωτό της Επανάστασης», ένα πλοίο που έχει αντί για γοργόνα στην πλώρη, τον Καρλ Μαρξ να κλαίει και στο οποίο επιβιβάζεται ο τελευταίος ναύτης του «Θωρηκτού Ποτέμικιν». Ο Ντούσαν Μακαβέγιεφ, εμφανώς επηρεασμένος από τις θεωρίες του Βίλχελμ Ράιχ, στήνει ένα αντι-αφηγηματικό φιλμικό περιβάλλον (δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να αφηγηθεί κανείς το στόρι της ταινίας), με εικόνες σουρεαλιστικές και υπερρεαλιστικά διαλογικά μέρη, παραθέτοντας ένα συνειρμικό σχόλιο πάνω στη σχέση σεξουαλικής απελευθέρωσης και επανάστασης. Στη διάρκεια αυτής της αντι-αφηγηματικής ροής, «πέφτουν» εμβόλιμα εικόνες των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας και γενικά εικόνες ανθρώπινης βαρβαρότητας. Ο γιουγκοσλάβος σκηνοθέτης, διαπλέκοντας διαρκώς το ρεαλιστικό με το φανταστικό, τη λογική του ονείρου με το γκροτέσκ και το παράλογο, το συνειδητό με το ασυνείδητο και το παρελθόν με το μέλλον και χρησιμοποιώντας μια ετερογένεια μουσικών γλωσσικών ιδιωμάτων, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει η εξαιρετική μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, δημιουργεί μια εκρηκτική, αναρχική, απόλυτα μηδενιστική, όσο και δολοφονικά γλυκιά ταινία, αφού η Μις Κόσμος θα πνιγεί γλυκά μέσα σε λιωμένη σοκολάτα. Έργο-σοκ που σαρκάζει, χλευάζει και καταρρίπτει κάθε μορφής ιδεολογία, η ταινία αποτελεί ένα δοκίμιο πάνω στις εγγενείς αντιφάσεις της ανθρώπινης φύσης, στην απελευθερωτική ενέργεια της σεξουαλικής πράξης και παραμένει ένα λαμπρό κινηματογραφικό πυροτέχνημα, αξεπέραστο ακόμα και σήμερα.  

Με τους:    Carole Laure, Pierre Clémenti, Anna Prucnal

Πηγή: Σινεφίλια [Cinephilia.Gr] - Sweet Movie 

The Yugoslav director of Sweet MovieDusan Makavejev Lo and writer Pier Paolo Pasolini